Ακόμη και η αγορά ακινήτων, που ώς τώρα είχε δείξει αξιοσημείωτη αντοχή στην κρίση, φαίνεται ότι αρχίζει να παρασύρεται από τη δυσμενή οικονομική συγκυρία.
Ακόμη και η αγορά ακινήτων, που ώς τώρα είχε δείξει αξιοσημείωτη αντοχή στην κρίση, φαίνεται ότι αρχίζει να παρασύρεται από τη δυσμενή οικονομική συγκυρία. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2012 η Τράπεζα της Ελλάδος κατέγραψε μια απότομη «βουτιά» στις τιμές των κατοικιών, σε ποσοστό της τάξεως του 10%, σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο ρυθμό υποχώρησης των τιμών το 2011, ενώ πρωτοφανής είναι η μείωση των συναλλαγών στην αγορά.
Η μεγάλη πτώση τιμών, που καταγράφει για πρώτη φορά η Τράπεζα της Ελλάδος, αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον καθώς ώς τώρα οι αναλυτές των εμπορικών τραπεζών έλεγαν ότι τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας υποτιμούσαν την πραγματική υποχώρηση των τιμών στην αγορά. Πρόσφατα, αναλυτής κορυφαίας εμπορικής τράπεζας έλεγε σε συνέδριο ότι οι τιμές των κατοικιών έχουν υποχωρήσει κατά 30% στη διάρκεια της κρίσης, ενώ τα στοιχεία της ΤτΕ έδειχναν πτώση μόλις κατά 15%.
Τα νεότερα στοιχεία της ΤτΕ, όμως, φαίνεται ότι προαναγγέλλουν βίαιη υποχώρηση των τιμών τους επόμενους μήνες, αν δεν βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση στη χώρα. «Μπορεί να μη μιλάμε για μια κατάρρευση όπως αυτή που είδαμε στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιρλανδία ή την Ισπανία, καθώς στην Ελλάδα έχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στον κόσμο, που φθάνει το 80%. Ομως είναι βέβαιο ότι και στη χώρα μας θα δούμε μια μεγάλη διόρθωση των τιμών» αναφέρει τραπεζικό στέλεχος.
Οπως σημείωνε στην τελευταία έκθεσή του ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Προβόπουλος, «παρά την υπερβάλλουσα προσφορά στην αγορά ακινήτων, οι τιμές των διαμερισμάτων και κυρίως των νεόδμητων χαρακτηρίζονται από σχετική ανθεκτικότητα. Με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα πιστωτικά ιδρύματα, οι τιμές των διαμερισμάτων υποχώρησαν κατά 3,7% το 2009, 4,7% το 2010 και 5,1% το 2011».
Ομως το πρώτο τρίμηνο του 2011 το ποσοστό της μείωσης (σε ετήσια βάση) σχεδόν διπλασιάστηκε:
– Η μέση υποχώρηση των τιμών στο σύνολο των διαμερισμάτων σε όλη τη χώρα έφθασε το 9,3%.
– Στα νέα διαμερίσματα οι τιμές μειώθηκαν κατά 10,3%, ενώ πέρυσι ο ρυθμός της μείωσης δεν ξεπερνούσε το 5%.
– Στα παλαιά διαμερίσματα (άνω των 5 ετών) η μείωση ήταν 8,6%, έναντι 5,6% το 2011.
– Οι αγοραπωλησίες κατοικιών με χρηματοδότηση από τις τράπεζες μειώθηκαν κατά 54,1%.
– Οι αγοραπωλησίες κατοικιών στην Αθήνα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υποθηκοφυλακείου, μειώθηκαν κατά 39,3%.
Πίσω από αυτή την απότομη επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης των τιμών στα διαμερίσματα εκτιμάται ότι βρίσκονται κυρίως οι κατασκευαστές κατοικιών, οι οποίοι άρχισαν να «ψαλιδίζουν» σημαντικά τις τιμές των νέων διαμερισμάτων (όσων, δηλαδή, κατασκευάστηκαν την τελευταία πενταετία), ώστε να καταφέρουν να «ξεφορτωθούν» το απόθεμα απούλητων διαμερισμάτων, που εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 200.000.
Μέχρι τώρα, όπως αναφερόταν και στην τελευταία έκθεση του κ. Προβόπουλου, οι κατασκευαστές κατοικιών είχαν αντισταθεί στις πιέσεις για μείωση τιμών, καθώς οι περισσότερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο (12.000-14.000 εταιρείες) είναι μικρού μεγέθους οικογενειακές επιχειρήσεις, «οι οποίες πριν από την τρέχουσα κρίση είχαν αποκομίσει σημαντικά κέρδη που τους επέτρεψαν να μείνουν μακριά από τον τραπεζικό δανεισμό».
Ομως, αυτό το «λίπος», δηλαδή τα αποθέματα κερδών από τις καλές εποχές, αρχίζει να εξαντλείται. Γι’ αυτό και οι κατασκευαστές αρχίζουν πλέον να μειώνουν σημαντικά τις τιμές στα νεόδμητα, ώστε να προσελκύσουν αγοραστές. Παρ’ όλα αυτά, οι συναλλαγές παραμένουν «παγωμένες» και οι παράγοντες της αγοράς προβλέπουν ότι η μείωση τιμών στα νεόδμητα θα συνεχιστεί με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς τους επόμενους μήνες.
«Βουνό» τα καθυστερούμενα δάνεια
Εξαιρετικά ανησυχητική είναι η αύξηση των καθυστερούμενων στεγαστικών δανείων, που θέτει χιλιάδες οικογένειες μπροστά στον κίνδυνο να χάσουν τα διαμερίσματά τους. Τα τελευταία στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος επιβεβαίωσαν ότι το ποσοστό καθυστερούμενων στεγαστικών δανείων έφθασε το 15% στο τέλος του 2011, από 10% το 2010.
Το πρόβλημα των καθυστερούμενων δανείων δεν είναι μια απειλή μόνο για τους δανειολήπτες και τις τράπεζες, αλλά χαρακτηρίζεται σαν «βραδυφλεγής βόμβα» για την αγορά κατοικιών: Αν περάσουν μαζικά στις τράπεζες διαμερίσματα που αγοράστηκαν με προβληματικά δάνεια και αυτές επιχειρήσουν να τα διαθέσουν σε μια ήδη εξασθενημένη αγορά, εκφράζονται φόβοι ότι οι τιμές θα καταρρεύσουν.
