Ο τραγικός χαμός των δύο παιδιών στον Άραχθο πριν από λίγες ημέρες, αναδεικνύει μια από τις πιο σκοτεινές πλευρές του καλοκαιριού, που αφορά στους πνιγμούς και στα ατυχήματα σε υδάτινο περιβάλλον.
Σύμφωνα με το ετήσιο παρατηρητήριο για τα ατυχήματα σε υδάτινο περιβάλλον που δημιούργησε σε συνεργασία με το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας ο οργανισμός Save Water Sports, κατά μέσο όρο στην πενταετία από το 2019 έως και το 2023 έχουμε ετησίως 353 θανάτους σε υδάτινο περιβάλλον στην πατρίδα μας, δηλαδή έναν θάνατο την ημέρα και κατά το έτος 2024 είχαμε μια μικρή μείωση σε σύγκριση με το 2023 καθώς καταγράφηκαν πέρσι 10 λιγότεροι πνιγμοί στη θάλασσα. Στις πισίνες είχαμε ίδιο αριθμό πνιγμών (7) το 2023 και το 2024.
Να σημειωθεί ότι το 2024 αυξήθηκε η κάλυψη των παραλιών με ναυαγοσώστη κατά 5%, φτάνοντας στο 93% των οργανωμένων παραλιών- ποσοστό που σε ακέραιο αριθμό αντιστοιχεί σε 580 παραλίες. Την ίδια ώρα 52 οργανωμένες παραλίες έμειναν χωρίς κάλυψη με ναυαγοσώστη πέρσι. Το 2024 το 66% των πνιγμών συνέβησαν σε μη «φυλασσόμενες» παραλίες από ναυαγοσώστη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2023 ήταν 87%.
Ηλικιωμένοι, 8 στα 10 άτομα που πνίγονται στη θάλασσα
Το 80% των θανάτων σε υδάτινο περιβάλλον, αφορά πνιγμούς και στο 83% των περιστατικών πνιγμού, τα θύματα ήταν ηλικίας άνω των 60 ετών. Στην πενταετία 2019-2023 καταγράφηκαν κατά μέσο όρο 4 θάνατοι σε πισίνες ετησίως εκ των οποίων το 56% αφορά πισίνες ξενοδοχείων και σε αυτά τα περιστατικά το 41% των θυμάτων ήταν ηλικίας από 18- 59 ετών.
Στην ίδια πενταετία καταγράφηκαν 37 θάνατοι σε δραστηριότητες αναψυχής σε θαλάσσιο περιβάλλον με το 71% να αφορά άνδρες και το 29% να αφορά γυναίκες- γεγονός που αποδεικνύει ότι οι άνδρες είναι πιο ριψοκίνδυνοι ή πιο απρόσεκτοι. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα ποσοστά τραυματισμών σε θαλάσσια σπορ που σε ποσοστό 64% αφορά άνδρες και σε ποσοστό 36% αφορά γυναίκες.
Πόσες οργανωμένες παραλίες στην Ελλάδα έχουν ναυαγοσώστη
Σύμφωνα με τα δεδομένα του 2024, κάλυψη από ναυαγοσώστη είχε το 91% των οργανωμένων παραλιών (580 παραλίες) ενώ το 9% (δηλαδή 52 παραλίες) δεν είχαν κάλυψη από ναυαγοσώστη.
Η χώρα μας διαθέτει συνολικά 13.676 χιλιόμετρα ακτογραμμής και περίπου 3400 παραλίες. Επίσης διαθέτει 407 επιχειρήσεις θαλάσσιων σπορ, 283 επιχειρήσεις παροχής καταδυτικών υπηρεσιών και 530 επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων λέμβων. Στα θαλάσσια σπορ, την μεγαλύτερη ζήτηση να έχουν κατά σειρά τα κανό, τα θαλάσσια ποδήλατα, τα SUP, το θαλάσσιο σκι, τα ταχύπλοα, το θαλάσσιο μοτοποδήλατο (δηλαδή το τζετ σκι) το φουσκωτό ελκόμενο στρώμα, το θαλάσσιο έλκηθρο (η μπανάνα, η μηχανοκίνητη λέμβος και τελευταία στην δεκάδα η ιστιοσανίδα (wind surfing).
Γιατί αποτελεί σφάλμα να κολυμπάμε νωρίς το πρωί
Όπως εξηγεί η υπεύθυνη επικοινωνίας της οργάνωσης Safe Water Sports, Ελίζα Καραμπετιάν Νικοτιάν, η πλειονότητα των ανθρώπων που χάνουν την ζωή τους από πνιγμό στη θάλασσα είναι μεσήλικες και ηλικιωμένοι, (60 ετών κι άνω) οι οποίοι κάνουν μια σειρά από μοιραία σφάλματα.
Καταρχάς, πηγαίνουν πολύ πρωί να κολυμπήσουν για να αποφύγουν το συνωστισμό και τον δυνατό ήλιο. Έτσι επιλέγουν να πηγαίνουν στη θάλασσα πριν τις 10.00 πμ, που είναι πιο ήσυχα, αλλά δυστυχώς εκείνη την ώχρα δεν έχουν ξεκινήσει βάρδια οι ναυαγοσώστες. Συνεπώς, κολυμπούν χωρίς την εποπτεία ναυαγοσώστη και επιπλέον υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, κολυμπούν μόνοι τους -χωρίς κάποιο φίλο ή φίλη για παρέα, όπως έχουν συστήσει οι γιατροί και καμμιά φορά ξανοίγονται στα βαθιά και δεν κολυμπούν παράλληλα με την ακτογραμμή όπως όλοι οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως πρέπει να κάνουμε.
Ο καρδιολόγος Δημήτρης Ρίχτερ, διευθυντής της Β´ καρδιολογικής κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών εξηγεί πώς οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να κολυμπούν στη θάλασσα μόνοι τους αλλά πάντοτε με παρέα και πρέπει να βγαίνουν αμέσως από το νερό με την πρώτη ένδειξη αδιαθεσίας.
Επειδή οι άνθρωποι μίας κάποιας ηλικίας μπορεί να πάσχουν από υποκείμενα νοσήματα και να παίρνουν και κάποια φάρμακα, αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου και πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, άρα με την πρώτη ζαλάδα, την πρώτη κράμπα, την πρώτη κακοδιαθεσία, πρέπει να βγαίνουν αμέσως στη στεριά.
Ατυχήματα και πνιγμοί συμβαίνουν ωστόσο και σε νεότερα άτομα, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις κάνουν το λάθος να μπουν στη θάλασσα με γεμάτο στομάχι ή έχοντας καταναλώσει αλκοόλ. Όταν τρώμε πρέπει να μείνουμε έξω από το νερό τουλάχιστον 2,5 έως 3 ώρες και αυτό ισχύει για κάθε γεύμα, ακόμα και αν έχουμε φάει ένα τοστ με τσιπς ή μια φρουτοσαλάτα με γιαούρτι.
Υπάρχει μία λανθασμένη εντύπωση στο ευρύ κοινό ότι μόνο αν φάμε μια τεράστια μπριζόλα δεν μπορούμε να κολυμπήσουμε μετά, ενώ στην πραγματικότητα ό,τι κι αν φάμε, πρέπει μετά να περιμένουμε για κολυμπήσουμε.
Μεγάλη μάστιγα η κατανάλωση αλκοόλ στη θάλασσα
Ένα άλλο λάθος αφορά την κατανάλωση αλκοόλ. Δεν πίνουμε καθόλου αλκοόλ στην παραλία, ούτε βέβαια αν πρόκειται να κάνουμε θαλάσσια σπορ ή να χειριστούμε σκάφος αναψυχής ή τζετ σκι- για τα οποία χρειαζόμαστε υποχρεωτικά δίπλωμα χειριστή. Είναι απαράδεκτη η εικόνα να βλέπουμε στη θάλασσα παιδιά να κάνουν τζετ σκι, καθώς το δίπλωμα χειριστού προϋποθέτει ότι είσαι 18 ετών και έχεις δώσει και περάσει στις εξετάσεις!
Είναι προφανές ότι στη θάλασσα πρέπει να ενυδατωνόμαστε και να αναπληρώνουμε τα υγρά που χάνουμε, πίνοντας νερό, χυμούς, καφέ, κρύο τσάι, smoothies, όχι όμως αλκοόλ! Ο καθηγητής Παιδιατρικής, – παιδιατρικής Αιματολογίας -Ογκολογίας ΕΚΠΑ Αντώνης Καττάμης θυμίζει στους γονείς ότι τα παιδιά μπορούν στην κυριολεξία να πνίγουν σε 20 cm νερό, αυτό που λέμε ότι «πνίγηκε σε δύο κουταλιές νερό» είναι απολύτως πιθανό να συμβεί και υπογραμμίζει ότι ο πνιγμός είναι σιωπηλός και γι’ αυτό που δεν πρέπει να αφήνουμε τα μικρά παιδιά ούτε δευτερόλεπτο από τα μάτια μας και ότι ο πνιγμός σαν εικόνα που έχουμε δει σε ταινίες με τον άνθρωπο να φωνάζει, να κάνει θόρυβο, να καλεί σε βοήθεια δυστυχώς υπάρχει μόνο στις ταινίες!
Είναι λάθος να έχουμε αυτή την εντύπωση στο μυαλό μας, γιατί στην πραγματικότητα ο πνιγμός είναι σιωπηλός, ειδικά στα μικρά παιδιά.
Οι ναυαγοσώστες θυμίζουν ότι τα μπρατσάκια δεν είναι η ιδανική λύση για τα νήπια και τα παιδιά στο νερό, είναι προτιμότερο τα τουβλάκια που δένουν στη μέση, αλλά ούτε αυτά υποκαθιστούν την γονεϊκή προσοχή.
Ειδική προσοχή χρειάζεται στις παραλίες που η θάλασσα είναι αρχικά πολύ ρηχή, οπότε όταν έχει κύμα, τα κύματα είναι μεγάλα και δημιουργούν στροβιλισμό γιατί αν ένα παιδί εγκλωβιστεί σε αυτή την περιδίνηση του νερού κινδυνεύει πολύ.
Πολύ επικίνδυνα τα ποτάμια και οι λίμνες
Ακόμα πιο επικίνδυνα και «ύπουλα» μπορεί να αποδειχθούν τα ποτάμια και οι λίμνες, καταρχήν γιατί το γλυκό νερό δεν έχει άνωση, οπότε το σώμα βυθίζεται πιο εύκολα σε σχέση με τη θάλασσα, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Αντώνης Καττάμης. Επιπλέον, τα ποτάμια έχουν ισχυρά ρεύματα, βράχια, καταρράκτες ή δίνες και οι λίμνες επίσης έχουν αχαρτογράφητα θολά νερά, με υπόγεια βλάστηση, χέλια και άλλα υδρόβια όντα και δεν γνωρίζουμε τι μπορεί να κολυμπά στα θολά νερά τους.
Επίσης οι έφηβοι και οι νέοι πρέπει να γνωρίζουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ το βράδυ στα μπαρ των νησιών που κατά κανόνα είναι χτισμένα και λειτουργούν δίπλα στο νερό, πέρα από τα άλλα προβλήματα υγείας που δημιουργεί, ενέχει και κίνδυνο πνιγμού αν το μεθυσμένο άτομο πάνω στη ζαλάδα του πέσει από ντόκο ή από βράχο στο νερό!
Θυμίζουμε ότι με βάσει τα παγκόσμια στατιστικά του ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), ο πνιγμός αποτελεί 4η αιτία θανάτου στις ηλικίες 1-4 ετών και 3η αιτία θανάτου στις ηλικίες 5-14 ετών.
Από το 2000 και μετά οι πνιγμοί διεθνώς μειώθηκαν μέχρι το 2024 κατά 38%, και σύμφωνα με τα στοιχεία του 2021 καταγράφηκαν 300.000 πνιγμοί μέσα σε ένα χρόνο, αριθμός που αντιστοιχεί σε ένα πνιγμό την ώρα.
Χρήσιμο application για ασφαλή υδάτινα περιβάλλοντα
Η Safe Water Sports έχει δημιουργήσει ένα application που μπορούμε να κατεβάσουμε όλοι στο κινητό μας και μέσα από αυτό το application μπορούμε να ελέγξουμε εάν η επιχείρηση που βρίσκεται στην παραλία μπροστά στα μάτια μας και προσφέρει υπηρεσίες αναψυχής σε υδάτινο περιβάλλον έχει νόμιμη άδεια ή όχι. Μέσω του κινητού τηλεφώνου, μπορούμε να βγάλουμε φωτογραφία, εάν η επιχείρηση δεν έχει νόμιμη άδεια και να κάνουμε καταγγελία.
Είναι άλλωστε η «άγραφη» υποχρέωσή μας ως υπεύθυνοι πολίτες να διασφαλίζουμε πως οι παραβάτες των Νόμων και των κανονισμών, δεν θα μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τόσο εμάς με τις οικογένειες μας, όσο και τις οικογένειες που θα έρθουν μετά από εμάς.