Η 28η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο.
Είναι η υπενθύμιση ότι κάποτε μια μικρή χώρα, χωρίς ισχύ, χωρίς συμμάχους και χωρίς εγγυήσεις, τόλμησε να πει «Όχι» σε μια αυτοκρατορία. Δεν το είπε με αριθμούς, το είπε με ψυχή. Δεν το είπαν οι ισχυροί, το είπαν οι απλοί άνθρωποι.
Σήμερα, 85 χρόνια μετά, είναι δίκαιο να αναρωτηθούμε:
Από αυτούς που κυβερνάνε τη χώρα — ή που φιλοδοξούν να την κυβερνήσουν — πόσοι θα είχαν πει το ίδιο ΟΧΙ;
Πόσοι θα είχαν αντισταθεί σε έναν πανίσχυρο «σύμμαχο»;
Πόσοι θα είχαν προτάξει το εθνικό συμφέρον απέναντι στις πιέσεις των αγορών, των δανειστών, των λόμπι;
Πόσοι θα είχαν την ψυχική δύναμη να πουν ένα κόσμιο αλλά αποφασιστικό «ως εδώ»;
Γιατί σήμερα τα «όχι» δεν λέγονται πια στα σύνορα, αλλά στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων, στις Βρυξέλλες, στα τηλεφωνήματα με τους ισχυρούς, στα υπουργικά συμβούλια όπου το εθνικό συμφέρον συχνά ισορροπεί επικίνδυνα με την προσωπική καριέρα.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου μάς θυμίζει ότι το «ΟΧΙ» δεν ήταν αυτονόητο. Ήταν πράξη θάρρους, αυτογνωσίας και αξιοπρέπειας. Ήταν η στιγμή που μια ολόκληρη κοινωνία αποφάσισε να μην υποκύψει, ακόμα κι αν γνώριζε πως θα πληρώσει το τίμημα.
Κι αν σήμερα ο λαός τιμά εκείνους που είπαν το μεγάλο «Όχι», ίσως θα έπρεπε να σκεφτεί σοβαρά ποιοι λένε τα μικρά «ναι» καθημερινά — εκείνα τα ύπουλα, τα βολικά, τα «ναι» που μας στοιχίζουν την ψυχή λίγο-λίγο.
Το ζητούμενο δεν είναι να πολεμήσουμε με όπλα. Είναι να υπερασπιστούμε την ανεξαρτησία της σκέψης, την τιμιότητα στη δημόσια ζωή, την αξιοπρέπεια του πολίτη.
Κι αν σήμερα η χώρα χρειάζεται ξανά ένα «ΟΧΙ», δεν είναι προς κάποιον κατακτητή, αλλά προς την υποταγή, τη μετριότητα, την αδιαφορία.