Με αφορμή τον μετεωρίτη που έπεσε στα Ουράλια, με αποτέλεσμα μόνον εκατοντάδες τραυματίες, οι επιστήμονες καταθέτουν τις απόψεις τους για το πώς μπορεί η ανθρωπότητα να προστατευθεί από τέτοια φαινόμενα ή και να καταστρέψει τέτοια απειλητικά σώματα.
Με αφορμή τον μετεωρίτη που έπεσε στα Ουράλια, με αποτέλεσμα -ευτυχώς- μόνον εκατοντάδες τραυματίες, οι επιστήμονες καταθέτουν τις απόψεις τους για το πώς μπορεί η ανθρωπότητα να προστατευθεί από τέτοια φαινόμενα ή και να καταστρέψει τέτοια απειλητικά σώματα.
Οι αστρονόμοι έχουν καταφέρει πλέον -ως έναν βαθμό – να παρακολουθούν τα επικίνδυνα αντικείμενα που θα μπορούσαν μελλοντικά να φθάσουν σε εμάς από το διάστημα. Ωστόσο, η ανθρωπότητα δεν έχει ακόμη εφεύρει τον τρόπο να καταστρέφει τους… επισκέπτες εξ ουρανού, πριν αυτοί εισβάλουν στη γήινη ατμόσφαιρα. Την άποψη αυτή εξέφρασε σε συνέντευξή του στη Russia Beyond the Headlines ο υποδιευθυντής του ρωσικού Κρατικού Ινστιτούτου Αστρονομίας «Π. Στένμπεργκ» του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας, Σεργκέι Λαμζίν.
RBTH: Πόσο σοβαρή απειλή συνιστούν οι μετεωρίτες και αστεροειδείς για τη ζωή πάνω στη Γη; Μπορεί να γίνει λόγος για σενάρια Αποκάλυψης ή αυτή η απειλή έχει διογκωθεί σε κάποιο βαθμό από τα ΜΜΕ;
Σεργκέι Λαμζίν: Κάθε χρόνο εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα δεκάδες χιλιάδες τόνοι μετεωριτών, αλλά ως επί το πλείστον καίγονται στην ατμόσφαιρα της Γης. Οι συγκεκριμένοι μετεωρίτες, όμως, έχουν μικροσκοπικό μέγεθος. Τα σώματα που έχουν μάζα μεγαλύτερη του ενός κιλού είναι ικανά να φθάσουν έως την επιφάνεια της Γης, έχοντας πιθανόν διασπαστεί σε κομμάτια.
Αν ο μετεωρίτης που έπεσε πρόσφατα στα Ουράλια είχε «καθυστερήσει» μερικές ώρες, τότε θα έπεφτε κάπου κοντά στην Αγία Πετρούπολη και πιθανόν θα είχε προκαλέσει μεγάλες καταστροφές.
Όσο πιο μεγάλος είναι ο μετεωρίτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η κινητική του ενέργεια και τόσο μεγαλύτερη η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει.
Αν πέσει στη Γη ένα ουράνιο σώμα πολύ μεγάλου μεγέθους -ενός χιλιομέτρου και περισσότερο- τότε θα πρόκειται για καταστροφή πλανητικής κλίμακας. Υπάρχει μια υπόθεση που συζητείται ευρέως, ότι δηλαδή η πτώση μετεωρίτη στην περιοχή του Κόλπου του Μεξικού πριν από εκατομμύρια χρόνια ήταν αυτή που προκάλεσε τον μαζικό αφανισμό των δεινοσαύρων.
Υπερβολικοί φόβοι
ΕΡ: Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι σε μερικές περιοχές της Γης είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα πτώσης μετεωρίτη ή αστεροειδούς, απ’ ό,τι στις υπόλοιπες; Υπάρχει στη Γη κάποιο ασφαλές μέρος ή θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα να πέσει κάτι από τον ουρανό στο κεφάλι μας;
Οι περιοχές της Ρωσίας με τα πολλά θραύσματα μετεωριτών
ΑΠ: Η πιθανότητα να πέσει στο κεφάλι σας μετεωρίτης είναι μηδαμινή. Σε ολόκληρη την ιστορία υπήρξε μόνο μία περίπτωση που μετεωρίτης έπεσε πάνω σε κατοικία. Διαπέρασε τη σκεπή του σπιτιού και χτύπησε τη γυναίκα που βρισκόταν μέσα σε αυτό. Αυτή, όμως, δεν έπαθε σχεδόν τίποτα, καθώς ο μετεωρίτης είχε χάσει ήδη όλη την ενέργειά του, σπάζοντας τη στέγη. Οι πιθανότητες να υποστείς αυτοκινητικό δυστύχημα είναι ασύγκριτα υψηλότερες.
Οι αστρονόμοι έχουν ήδη ανακαλύψει όλους τους αστεροειδείς μεγέθους εκατοντάδων χιλιομέτρων που βρίσκονται κοντά στη Γη και, πιθανόν, μπορούμε να πούμε πλέον ότι έχει ανακαλυφθεί ένας σημαντικός αριθμός από τους αστεροειδείς με μέγεθος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αστρονόμων, τα προσεχή 100 με 200 χρόνια ούτε ένας από αυτούς δεν θα διασταυρωθεί με την τροχιά της Γης. Δεν απειλούμαστε με κάποια Αποκάλυψη. Αναφερόμαστε, όμως, σε εκείνους τους αστεροειδείς που παρατηρούμε κοντά στη Γη και οι οποίοι κινούνται σε συγκριτικά περιορισμένες τροχιές. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι υπάρχουν κάποιοι κομήτες, μεγέθους για παράδειγμα μερικών δεκάδων χιλιομέτρων, οι οποίοι κινούνται σε πολύ διευρυμένες τροχιές. Αυτοί απλώς δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμη και μπορούν να διασταυρωθούν με την τροχιά του πλανήτη μας.
Όσον αφορά, δε, στο πού μπορεί να πέσει ένα ουράνιο σώμα, θα πρέπει να πούμε ότι θραύσματα μετεωριτών ανακαλύπτονται σε όλες τις ηπείρους. Ιδιαίτερα πολλά στην Ανταρκτική, όχι όμως επειδή εκεί πέφτουν συχνότερα, αλλά διότι στον λευκό πάγο είναι ευκολότερο να δεις τα σκούρα θραύσματα.
Στα χαρτιά η «αναχαίτιση»
ΕΡ: Ποιοι είναι οι αποτελεσματικότεροι τρόποι να παρακολουθηθεί η πορεία που κινούνται οι μετεωρίτες και οι αστεροειδείς; Ακόμη, υφίστανται σήμερα τρόποι αναχαίτισής τους ή αλλαγής της πορείας τους;
ΑΠ: Οι αστρονόμοι παρατηρούν τμήματα του ουρανού και, αν δουν ότι ένα αντικείμενο κινείται προς τα εμάς, αρχίζουν να το παρακολουθούν και να υπολογίζουν την τροχιά του. Όμως, όσο πιο μικρό είναι ένα ουράνιο σώμα, τόσο πιο δύσκολο είναι να ανακαλυφθεί. Εξάλλου, όσο πιο μικρό είναι, τόσο μικρότερη είναι και η ζημιά που θα προκαλέσει. Παράλληλα, όσο πιο γρήγορα ανακαλύψουμε το δυνητικά επικίνδυνο σώμα, τόσο περισσότερο χρόνο θα έχουμε στη διάθεσή μας για να προετοιμαστούμε και να προειδοποιήσουμε τον πληθυσμό.
Αυτό απαιτεί επενδύσεις στις αστρονομικές έρευνες. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα δίκτυο από αυτοματοποιημένα μικρά τηλεσκόπια με πολύ ευρύ πεδίο παρατήρησης, τα οποία θα μπορούν να ελέγχουν διαρκώς τον ουρανό. Ανάλογα δίκτυα δημιουργούνται ήδη, για παράδειγμα, στις ΗΠΑ και το κόστος τους δεν είναι μεγάλο.
Υπάρχει, ωστόσο, και ένα άλλο πρόβλημα: πώς θα καταστραφούν αυτά τα αντικείμενα; Είναι αφελές να υποτεθεί ότι θα ανατινάξουμε μια ατομική βόμβα δίπλα στον αστεροειδή και θα λύσουμε το πρόβλημα. Τα σώματα αυτά, σε αντίθεση με τους πυραύλους μας, κινούνται με ταχύτητα μερικών δεκάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο και διαθέτουν τερατώδεις διαστάσεις, χιλιάδων ή και εκατοντάδων χιλιάδων τόνων.
Προωθούνται και κάποιες πρωτοποριακές ιδέες, όπως για παράδειγμα αυτή του διαστημικού μπιλιάρδου. Να σταλεί, δηλαδή, προς τον επικίνδυνο αστεροειδή κάποιο μικρό σώμα, το οποίο, προσκρούοντας πάνω στο μεγαλύτερο, θα του αλλάξει λίγο την τροχιά. Προς το παρόν, όμως, όλα αυτά είναι απλά και μόνο ιδέες.
Πού πέφτουν συνήθως μετεωρίτες στη Ρωσία
Κάθε χρόνο περίπου χίλια ουράνια σώματα συνολικής μάζας τουλάχιστον δύο τόνων φτάνουν έως την επιφάνεια της Γης. Τουρίστες και ανιχνευτές μετεωριτών έχουν εντοπίσει συγκεκριμένα σημεία πτώσης μετεωριτών. Βέβαια, υπάρχουν τοποθεσίες της Ρωσίας όπου δεν έχουν εξακριβωθεί απόλυτα, ενώ η ανθρωπότητα δεν υποπτεύεται καν την ύπαρξη και κάποιων άλλων.
Τα πιο γνωστά μέρη από παλιά έχουν γίνει τα επίκεντρα του λεγόμενου «πυρετού για μετεωρίτες». Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα θραύσματα από τις βροχές μετεωριτών συμβαίνει να είναι τόσα πολλά, ώστε είναι αδύνατο να συλλεχθούν σε μεγάλο βάθος χρόνου. Έτσι, λοιπόν, οι ανιχνευτές μετεωριτών εδώ και σχεδόν έναν αιώνα χτενίζουν την ταϊγκά της Σιβηρίας, αναζητώντας τα πολυάριθμα «ουράνια θραύσματα». Ωστόσο, αν αποφασίσατε να ξεκινήσετε την αναζήτηση ενός ουράνιου σώματος που έπεσε στη Γη, αξίζει να στρέψετε την προσοχή σας και σε άλλα μέρη εκτός από τη Σιβηρία.
Περιφέρεια Πριμόριε
Σιδερένια βροχή μετεωριτών Σιχοτέ – Αλίνσκι
Ο μετεωρίτης Σιχοτέ-Αλίνσκι έπεσε στις 12 Φεβρουαρίου του 1947 δίπλα στην κωμόπολη Μπεϊτσουχέ -που σήμερα ονομάζεται Μετεορίτνογιε- της Περιφέρειας Πριμόριε, στην ταϊγκά (δασώδη περιοχή) Ουσουρίσκ, στα όρη Σιχοτέ-Αλίν, της Άπω Ανατολής. Ο μετεωρίτης κομματιάστηκε στην ατμόσφαιρα και έπεσε σαν σιδερένια βροχή σε μια έκταση 35 τετραγ. χιλιομέτρων. Στο κεντρικό σημείο διασποράς ανακαλύφθηκαν 160 κρατήρες διαφόρου διαμετρήματος, από 1 έως 28 μέτρα. Ο βαθύτερος από αυτούς έφθανε τα 6 μέτρα, ενώ ο ίδιος ο μετεωρίτης συμπεριελήφθη στους 10 μεγαλύτερους παγκοσμίως. Πάρα πολλά από τα κομμάτια του δεν έχουν βρεθεί, ενώ πολλά βρίσκονται μέχρι τώρα χωμένα στους κορμούς των δέντρων, επομένως, δεν χρειάζεται να συρθείτε στο έδαφος με έναν ανιχνευτή μετάλλων στα χέρια.
Επίσης, στην περιοχή του Πριμόριε υπάρχει και ο κρατήρας Σόμπολιεφ, ο οποίος σχηματίστηκε πριν από περίπου χίλια χρόνια. Η διάμετρός του είναι 53 μέτρα.
Δημοκρατία Τιβά
Μετεωρίτης Τσινγκ
Οι πρώτες ανακαλύψεις κομματιών του μετεωρίτη Τσινγκέ έγιναν το 1912 στον παραπόταμο Ουργκάιλικ-Τσινγκέ του ποταμού Ελεγκέστ, που βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της οροσειράς Τανού-Ολά. Στον άνω ρου του ποταμού είχε βρεθεί χρυσός, με αποτέλεσμα στις αρχές του 20ου αιώνα να καταφθάσουν στην Τιβά χρυσοθήρες, κατά τη διάρκεια της περιόδου του «πυρετού του χρυσού». Οι χρυσοθήρες βρήκαν ογκώδη κομμάτια μετάλλου (κράμα από σίδερο και νικέλιο), τα οποία αποδείχθηκαν θραύσματα αστρικής προέλευσης, και ένα από τα ορυχεία ονομάστηκε «Μετεορίτνογιε». Οι ανακαλύψεις τμημάτων του μετεωρίτη συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Περιφέρεια Άστραχαν
Μετεωρίτης Τσαριόβ
Η πτώση του μετεωρίτη Τσαριόβ, βάρους 1225 κιλών, είχε παρατηρηθεί από το 1922, ωστόσο βρέθηκε μόλις το 1968 κατά το όργωμα της δημόσιας αγροτικής έκτασης στο σοβχόζ «Λένινσκι». Η πρώτη πληροφορία για την ανεύρεση έγινε γνωστή ύστερα από 11 χρόνια, από τον οξυγονοκολλητή Μπορίς Νικίφοροφ.
Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί περίπου ογδόντα κομμάτια του μετεωρίτη Τσαριόβ. Μερικά από αυτά φυλάσσονται σε ιδιωτικές συλλογές, αλλά τα περισσότερα στη Μόσχα, στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών. Το βάρος τους κυμαίνεται από 50 γραμμάρια μέχρι 283 κιλά. Ο μετεωρίτης Τσαριόβ αποτέλεσε τον τρίτο σε μέγεθος και βάρος σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Οι αναζητήσεις κομματιών του συνεχίζονται έως τώρα.
Περιφέρεια Ριαζάν
Βροχή μετεωριτών Ντρονινό
Η μεγάλη βροχή μετεωριτών Ντρονινό βρέθηκε τον Απρίλιο του 2003 στην περιοχή Κασίμοβσκι της Περιφέρειας Ριαζάν. Ύστερα από μερικές αποστολές του Εργαστηρίου Μετεωριτολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, αλλά και πολλών ιδιωτών ερευνητών, βρέθηκαν 550 τμήματα αταξίτη μετεωρίτη -μια σπάνια κατηγορία σιδηρούχου διαστημικού πετρώματος- συνολικού βάρους 2.800 κιλών, με το μεγαλύτερο θραύσμα να ζυγίζει 250 κιλά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, η ανακάλυψη των θραυσμάτων του μπορούν να εξηγήσουν την προέλευση του πυρήνα της Γης και η αμοιβή για το καθένα από αυτά τα θραύσματα είναι ιδιαίτερα υψηλή.